ႏိုင္ငံေရးအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီမ်ားအား Moral Matrix သ႑ာန္ျဖင့္ ခြဲျခားေလ့လာျခင္း

MoralMatrix of Political Ideologies ေတြထဲမွာအမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ(NationalCommunism)၊ႏိုင္ငံတကာကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ(InternationalCommunism)၊အမ်ိဳးသားဆိုရွယ္လစ္၀ါဒ(NationalSocialism)၊ႏိုင္ငံတကာဆိုရွယ္လစ္၀ါဒ(InternationalSocialism)၊ဆိုရွယ္ဒီမိုကရက္တစ္၀ါဒ၊ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒ(SocialRepublicanism)၊အရင္းရွင္ဒီမိုကရက္တစ္၀ါဒ၊အရင္းရွင္ ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒ(CapitalistRepublicanism)၊တိုးတက္ေသာ၀ါဒ (Progressivism)၊နီရိုလစ္ဘရယ္၀ါဒ (Neo-liberalism)၊အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ (Nationalism)စတာေတြပါ၀င္ပါတယ္။

(၁)အမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ

အမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားကေတာ့ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒရဲ႕အဆံုးစြန္ရည္မွန္းခ်က္မ်ားျပည့္မွီေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာတိုင္းျပည္နဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕အေျခအေနေပၚမွာ မူတည္တဲ့မူ၀ါဒမ်ား ခ်မွတ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၄၀)ကေန(၁၉၈၀)အထိကာလေတြမွာ ဒီအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီကိုဆိုဗီယက္လႊမ္းမိုးမွဳေအာက္ကရုန္းထြက္လိုေသာ အေရွ႕ဥေရာပကြန္ျမဴနစ္မ်ားက ယံုၾကည္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ယူဂိုဆလပ္ကြန္ျမဴနစ္ေခါင္းေဆာင္ Josip Broz Tito ကသီးျခားႏိုင္ငံျခားေရး ၀ါဒခ်မွတ္က်င့္သံုးႏိုင္ေရးအတြက္ အမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒကိုကိုင္စြဲျပီး ဆိုဗီယက္ရဲ႕ရည္မွန္းခ်က္မ်ားနဲ႕ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ခဲ့ပါတယ္။ဆိုဗီယက္-ယူဂိုဆလပ္တို႕အၾကားတင္းမာမွဳမ်ား ျပင္းထန္လာခဲ့ျပီး၊(၁၉၄၈)ခုႏွစ္မွာTito ရဲ႕ပါတီကို Cominform(Communist Information Bureau) ကေနဖယ္ရွားျခင္း ခံခဲ့ရပါတယ္။ဆိုဗီယက္တို႕ရဲ႕ စစ္ေရးနဲ႕စီးပြားေရး ပိတ္ဆို႕ခံခဲ့ရေပမယ့္ယူဂိုဆလပ္ အမ်ိဳးသားေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္တဲ့Tito ရဲ႕အာဏာကေတာ့မက်ဆင္းသြားခဲ့ပါဘူး။

(၁၉၅၃)ခုႏွစ္မွာစတာလင္ေသဆံုးသြားခ်ိန္မွာပဲဟန္ေဂရီမွာ လစ္ဘရယ္ကြန္ျမဴနစ္Imre Nagyအာဏာရလာခဲ့ပါတယ္။သူ႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒပရိုဂရမ္ဟာ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕လက္မွဳလုပ္ငန္း မ်ားကိုကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအျဖစ္ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ခြင့္ေပးခဲ့ျပီး၊စက္မွဳလုပ္ငန္း ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြထက္လယ္ယာစိုက္ပ်ိဳးေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကိုပိုမိုဦးစားေပးခဲ့ပါတယ္။religious toleranceကိုတရား၀င္မူ၀ါဒအျဖစ္က်င့္သံုးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္(၁၉၅၅)မွာ Nagy ရဲ႕ပါတီနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ရာထူးေတြ က်ဆင္းသြားခဲ့ပါတယ္။(၁၉၅၆)ခုႏွစ္မွာေတာ့Nagy ဟာကြန္ျမဴနစ္မဟုတ္သူမ်ားနဲ႕ပူးေပါင္းျပီး၊ဆိုဗီယက္ဆန္႕က်င္အာဏာပိုင္အစိုးရကိုအသက္သြင္းဖို႕ ၾကိဳးပမ္းလာခဲ့တာေၾကာင့္ဆိုဗီယက္ေတြက ဟန္ေဂရီကိုသိမ္းပိုက္ျပီး၊ သူ႕ေလာက္ဆိုဗီယက္ဆန္႕က်င္ေရးစိတ္ဓာတ္မျပင္းထန္တဲ့ အမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒီ János Kádár ရဲ႕လက္ထဲကုိ အာဏာအပ္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၅၆)ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာအီတလီကြန္ျမဴနစ္ပါတီကpolycentriccommunist world ကိုေထာက္ခံအားေပးခဲ့ပါတယ္။စပိန္ႏိုင္ငံမွာလဲ (၁၉၇၅)ခုႏွစ္မွာဖရန္ကို ေသဆံုးသြားျပီးေနာက္ပိုင္းမွာစပိန္ကြန္ျမဴနစ္မ်ားကအမ်ိဳးသားကြန္ျမဴနစ္၀ါဒအမ်ိဳးအစားတမ်ိဳးျဖစ္တဲ့ “Eurocommunism” ကိုလက္ခံလာၾကပါတယ္။

(၂)ႏိုင္ငံတကာကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ

(၁၈၄၆)ခုႏွစ္မွာကားလ္မာ့က္စ္နဲ႕ အိန္ဂယ္တို႕ကCommunistCorresponding Committee ကိုဘရပ္ဆဲလ္မွာ တည္ေထာင္ခဲ့ပါတယ္။အဖြဲ႕ခြဲေတြကိုလဲလန္ဒန္နဲ႕ပါရီျမိဳ႕တို႕မွာ ဆက္လက္တည္ေထာင္ထားခဲ့ေပမယ့္၊ အျပိဳင္အဆိုင္ေတြရွိတာေၾကာင့္အဖြဲ႕မ်ားအခ်င္းခ်င္းစည္းလံုးမွဳ မရွိခဲ့ပါဘူး။သို႕ေပမယ့္ (၁၈၄၇)ခုႏွစ္မွာလန္ဒန္အေျခစိုက္ ေကာ္မတီကအဖြဲ႕အစည္းတခုအျဖစ္စုေပါင္းရပ္တည္သင့္ေၾကာင္းအဆိုတင္သြင္းလာျပီး၊ ဇန္န၀ါရီလ(၂၀)ရက္ေန႕မွာ Schapper ကမာ့က္စ္ကို လန္ဒန္ ကြန္ဂရက္ကိုတက္ေရာက္ဖို႕ ဖိတ္ေခၚစာပို႕ခဲ့ပါတယ္။ဇြန္လမွာ ကြန္ဂရက္က်င္းပႏိုင္ခဲ့ျပီး၊Communist Leagueေပၚထြက္လာခဲ့ပါတယ္။Communist Leagueကိုလူ (၃)ဦးအနည္းဆံုးပါ၀င္ျပီး၊ လူဆယ္ဦးထက္မပိုတဲ့ "communes"ေတြေပၚမွာအေျခခံဖြဲ႕စည္းျပီး၊ ဒီလိုအေျခခံယူနစ္ေလးေတြကိုၾကီးမားတဲ့ ယူနစ္ "circles"ေတြအျဖစ္ျပန္လည္ေပါင္းစည္းထားပါတယ္။ဒါေတြကို "leadingcircles" အျဖစ္ဗဟိုေကာ္မတီက ဦးေဆာင္ပါတယ္။ဗဟိုေကာ္မတီကိုေတာ့ပံုမွန္က်င္းပတဲ့ ကြန္ဂရက္ကေရြးခ်ယ္ပါတယ္။

ဒုတိယအၾကိမ္ကြန္ဂရက္ကို(၁၈၄၇)ခုႏွစ္မွာလန္ဒန္မွာ ထပ္မံက်င္းပခဲ့ျပီး၊မာ့က္စ္နဲ႕အိန္ဂယ္တို႕ကိုအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေၾကျငာစာတမ္းကိုေရးသားဖို႕အတြက္ ကြန္ဂရက္ကတာ၀န္ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေၾကျငာစာတမ္းဟာ ေနာင္တခ်ိန္မွာေက်ာ္ၾကားလာတဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကျငာစာတမ္း (The CommunistManifesto) ျဖစ္ပါတယ္။ႏိုင္ငံတကာကြန္ျမဴနစ္၀ါဒရဲ႕အဓိက ရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ပစၥည္းမဲ့လူတန္းစားမ်ား၊အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူမ်ား၊အဖိႏွိပ္ခံ အမ်ိဳးသားမ်ားနဲ႕ေသြးစည္းခိုင္ျမဲစြာ ေပါင္းစည္းျပီး၊ အရင္းရွင္မ်ား၊ဖိႏွိပ္သူမ်ား၊ ဗိုလ္က်စိုးမိုးသူမ်ားကိုဆန္႕က်င္ေတာ္လွန္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ပစၥည္းမဲ့ႏိုင္ငံတကာ၀ါဒ အျဖစ္လဲသတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။

(၃)အမ်ိဳးသားဆိုရွယ္လစ္၀ါဒ

အမ်ိဳးသားဆိုရွယ္လစ္၀ါဒမွာဂ်ာမန္အေတြးအေခၚမ်ိဳးေစ့ေတြပါ၀င္ပါတယ္။ အစအနေလးေတြကိုFrederick William I(1688–1740)၊Frederick the Great(1712–68) နဲ႕Otto von Bismarck(1815–98) တို႕ေခတ္ကPrussian traditionမွာေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ဒီအေတြးအေခၚေတြအရ တိုက္ခိုက္ေရးစိတ္ဓာတ္နဲ႕ ပါရွန္းစစ္တပ္ရဲ႕စည္းကမ္းဟာ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ဘ၀ေနထိုင္မွဳသ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဆယ့္ကိုးရာစုမွာ ဒီအေတြးအေခၚေတြကိုဂ်ာမန္ပညာရွင္မ်ားျဖစ္ၾကတဲ့comte de Gobineau(1816–82)၊Richard Wagner(1813–83) နဲ႕Houston StewartChamberlain (1855–1927) တို႕ရဲ႕အေတြးအေခၚေတြက ထပ္မံအားျဖည့္လာခဲ့ပါတယ္။ဟစ္တလာရဲ႕ လူငယ္ဘ၀မွာဒီအေတြးအေခၚေတြရဲ႕လႊမ္းမိုးမွဳေတြကို ခံခဲ့ရပါတယ္။

အမ်ိဳးသားဆိုရွယ္လစ္၀ါဒဟာကြန္ဆာေဗးတစ္၀ါဒ၊ အမ်ိဳးသားေရးအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီကို လူမွဳအစြန္းေရာက္၀ါဒနဲ႕ ေပါင္းစည္းဖို႕ၾကိဳးပမ္းတဲ့ ၀ါဒျဖစ္ပါတယ္။ဒီလိုေပါင္းစည္းရာမွာၾကီးမားက်ယ္ျပန္႕တဲ့အမ်ိဳးသားေရးဆိုင္ရာေတာ္လွန္ေရးလွဳပ္ရွားမွဳၾကီးေပၚထြက္လာပါတယ္။ ဒီလွဳပ္ရွားမွဳဟာလစ္ဘရယ္၀ါဒ၊ ဒီမိုကေရစီ၊တရားဥပေဒစုိးမိုးေရး၊လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းေရးလွဳပ္ရွားမွဳမ်ားနဲ႕ မတူညီပဲလူတဦးခ်င္းဆီကို ႏိုင္ငံေတာ္အေပၚသစၥာရွိေရး၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕အာဏာကို အၾကြင္းမဲ့လက္ခံေရးနဲ႕ရိုေသေလးစားေရး စတာေတြအေပၚမွာအေျခခံပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲလူအခ်င္းခ်င္း ကြဲျပားမွဳေတြ၊လူမ်ိဳးဘာသာ ခြဲျခားဆက္ဆံမွဳေတြ၊ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ လူမွဳေရးအင္စတီးက်ဴးရွင္းေတြကိုဖိႏွိပ္မွဳေတြကိုေဇာင္းေပးေဖာ္ျပထားပါတယ္။အမ်ိဳးသားဆိုရွယ္လစ္၀ါဒကိုအခ်ိဳ႕ပညာရွင္မ်ားကမ်က္ကန္းမ်ိဳးခ်စ္၀ါဒ အျဖစ္သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

(၄)ႏိုင္ငံတကာဆိုရွယ္လစ္၀ါဒ

ျဗိတိန္ႏိုင္ငံကဆိုရွယ္လစ္အလုပ္သမားပါတီကိုတည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ TonyCliff ရဲ႕အေတြးအေခၚမ်ားကို အေျခခံတဲ့ထေရာ့စကီးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားေပါင္းစည္းထားတဲ့ အစုကိုInternationalSocialist Tendency (IST) အျဖစ္သတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။ႏိုင္ငံေပါင္း (၂၇)ႏိုင္ငံမွာအဖြဲ႕ခြဲေတြ ရွိေပမယ့္အင္အားအမ်ားဆံုးကေတာ့ ဥေရာပ၊အထူးသျဖင့္ ျဗိတိန္ႏိုင္ငံမွာျဖစ္ပါတယ္။ ISTရဲ႕ႏိုင္ငံေရးဟာ ထေရာ့စကီးႏိုင္ငံတကာ အစုအဖြဲ႕မ်ားရဲ႕ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ တူညီပါတယ္။တခုတည္းေသာ ျခားနားခ်က္ကေတာ့ ISTက "statecapitalist" economy ကိုတည္ေထာင္ရန္ ရည္ရြယ္ထားျပီး၊ထေရာ့စကီး ဂိုဏ္းသားမ်ားကေတာ့ "degeneratedworkers' state" ကိုတည္ေထာင္ရန္ ရည္ရြယ္ထားခဲ့တာျဖစ္ပါ တယ္။ ISTကဆိုရွယ္လစ္ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္တဲ့အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံမ်ား၊တရုတ္၊ ဗီယက္နမ္၊ ေျမာက္ကိုးရီးယားနဲ႕က်ဴးဘားႏိုင္ငံမ်ားကိုclassical Marxismကေနေသြဖည္ျပီး၊ "Stalinist"သေဘာသဘာ၀ရွိေနတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားအျဖစ္ ရွဳျမင္ပါတယ္။(၁၉၈၀)ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာ IST အဖြဲ႕မ်ားၾကီးထြားလာခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၁)ခုႏွစ္မွာIST ရဲ႕အီဂ်စ္မဟာမိတ္အဖြဲ႕ျဖစ္တဲ့ေတာ္လွန္ေသာ ဆိုရွယ္လစ္အဖြဲ႕မ်ားကအတိုင္းအတာတခုအထိေအာင္ပြဲရရွိခဲ့ပါတယ္။

(၅)ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒ

ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒဆိုတာကိုယ္စားျပဳဒီမိုကေရစီ(representativedemocracy) ကိုဆိုလိုခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။သို႕ေပမယ့္ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့စကားကို ကန္႕သတ္ထားျခင္းကေတာ့ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာတိုက္ရိုက္ဒီမိုကေရစီ (directdemocracy) ကိုသာေဖာ္ညႊန္းတယ္လို႕ ယူဆတဲ့အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုရွယ္ဒီမိုကေရစီနဲ႕ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒတို႕အၾကားကျခားနားခ်က္ကေတာ့ ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒဟာလက္ရွိလူတန္းစားဖြဲ႕စည္းမွဳနဲ႕ delineationsေတြကိုထိန္းသိမ္း ေစာင့္ေရွာက္မွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒီအမ်ားစုဟာ သေဘာထားအသင့္အတင့္ရွိတဲ့ကြန္ဆာေဗးတစ္မ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ဆိုရွယ္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒကိုကိုယ္စားျပဳတဲ့ ပါတီမ်ားကသူတို႕ပါတီေတြကိုရီပတ္ဘလီကန္ပါတီမ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။

(၆)အရင္းရွင္ဒီမိုကရက္တစ္၀ါဒ

အရင္းရွင္စနစ္ကိုအားေပးေထာက္ခံသူမ်ားကလြတ္လပ္ေသာေစ်းကြက္၊လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႕ ဒီမိုကေရစီရဲ႕အခန္းက႑ေတြကို ေဖာ္က်ဴးေလ့ရွိၾကပါတယ္။လူအမ်ားစုက အရင္းရွင္စနစ္ဆိုတာကိုကုန္ပစၥည္းနဲ႕ ၀န္ေဆာင္မွဳေတြကိုေစ်းကြက္မွာ လြတ္လပ္စြာဖလွယ္ခြင့္ရွိျပီး၊capital goodsေတြကိုႏိုင္ငံေတာ္မွ ပိုင္ဆိုင္မွဳမရွိျခင္းလို႕နားလည္ထားၾကပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ကေတာ့အရင္းရွင္စနစ္ဟာ လုပ္သားေစ်းကြက္ကိုဖန္တီးထားျပီး၊ အမ်ားျပည္သူကဥစၥာဓနပိုင္ဆိုင္သူမ်ားအတြက္အလုပ္မ်ားလုပ္ေဆာင္ေပးရျပီး၊လုပ္အားအေပၚမွာ အရင္းရွင္မ်ားကလုပ္ခမ်ားျပန္လည္ေပးအပ္တယ္လို႕နားလည္ထားၾကပါတယ္။

(၇)အရင္းရွင္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒ

အရင္းရွင္ရီပတ္ဘလီကန္၀ါဒက လြတ္လပ္ေသာေစ်းကြက္ကို ေထာက္ခံေပမယ့္၊လ်င္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲမွဳအေပၚမွာဆန္႕က်င္တဲ့ အျမင္ရွိပါတယ္။

(၈)တိုးတက္ေသာ၀ါဒ

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာလစ္ဘရယ္ဆိုတာကို လက္၀ဲႏိုင္ငံေရးလို႕ရည္ညႊန္းျပီး၊ ကြန္ဆာေဗးတစ္ကိုလက္ယာႏိုင္ငံေရးလို႕ရည္ညႊန္းတတ္ၾကပါတယ္။ (၁၉၉၀)ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာလက္၀ဲအျမင္ အခ်ိဳ႕ကိုေဖာ္ျပရာမွာ တိုးတက္ေသာ၀ါဒဆိုတဲ့ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီကိုသံုးစြဲလာၾကပါတယ္။ ဒီလိုသံုးစြဲလာရျခင္းရဲ႕အေၾကာင္းရင္းႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ပထမတခုကေတာ့ အလယ္အလတ္လက္၀ဲနဲ႕အစြန္းလက္၀ဲကို ခြဲျခားေရးအတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ လစ္ဘရယ္ကိုအလယ္အလတ္လက္၀ဲ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီအျဖစ္ရည္ညြန္းျပီး၊ တိုးတက္ေသာ၀ါဒကိုfarther-leftအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီအျဖစ္ရည္ညႊန္းပါတယ္။ ေနာက္ထပ္အေၾကာင္းရင္းတခုကေတာ့ positiveconnotations ရွိတဲ့စကားလံုး တခုကို ေရြးခ်ယ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့အခ်ိဳ႕အေမရိကန္ေတြရဲ႕စိတ္ထဲမွာ လစ္ဘရယ္ဆိုတာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး pejorativemeaning ေတြရွိေနလို႕ပါပဲ။

(၉)နီယိုလီဘရယ္၀ါဒ

နီယိုလီဘရယ္၀ါဒဟာႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚတရပ္ျဖစ္ျပီး၊ႏိုင္ငံေရးေဘာဂေဗဒေရးရာလွဳပ္ရွားမွဳ တရပ္လဲ ျဖစ္ပါတယ္။(၁၉၇၀)အေစာပိုင္းကာလေတြမွာစတင္ေပၚထြက္လာခဲ့ျပီး၊စီးပြားေရးမွာ အစိုးရရဲ႕၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွဳကိုဆန္႕က်င္တဲ့ အယူအဆျဖစ္ပါတယ္။နီယိုလီဘရယ္၀ါဒီေတြကထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းကင္းမဲ့ေသာေစ်းကြက္အရင္းရွင္စနစ္ဟာက်ယ္ျပန္႕စြာ တိုးတက္မွဳနဲ႕ထိေရာက္မွဳ ေပးအပ္ႏိုင္တယ္လို႕ယူဆၾကပါတယ္။ လူတိုင္းဟာကိုယ့္ကံၾကမၼာကို ဖန္တီးဖို႕အတြက္တဦးခ်င္းတာ၀န္ရွိတယ္လို႕ေရးသားေဖာ္ျပၾကပါတယ္။နီယိုလီဘရယ္၀ါဒရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကိုလြတ္လပ္ေသာေစ်းကြက္ဆိုင္ရာေဘာဂေဗဒပညာရွင္မ်ားျဖစ္တဲ့Friedrich Hayek နဲ႕Milton Friedmanတို႕ရဲ႕စာမ်ားမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ဂလိုဘယ္လိုင္ေဇးရွင္းျဖစ္စဥ္အားေကာင္းလာမွဳနဲ႕ အတူနီယိုလီဘရယ္၀ါဒက တကမၻာလံုးကိုပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ပါတယ္။

(၁၀)အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ

အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒဆိုတာက တိုင္းျပည္တခု(သို႕မဟုတ္)လူမ်ိဳးတစုကသူတိုရဲ႕ identityနဲ႕ပတ္သက္ျပီး၊ စုေပါင္းခံစားလက္ခံထားမွဳဆိုင္ရာသေဘာတရား ျဖစ္ပါတယ္။အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒီေတြကတိုင္းႏိုင္ငံတခုကိုႏိုင္ငံေရးတရား၀င္မွဳ အေပၚမွာမူတည္ျပီး တည္ေထာင္ၾကပါတယ္။ဒီတိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာေနထိုင္သူေတြဟာ လူမ်ိဳးစု၊လူထုလူတန္းစား၊ ဘာသာေရးစတာေတြမွာ ကြဲျပားျခားနားမွဳေတြရွိႏိုင္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္သူတို႕ဘာသာသူတို႕သက္ဆိုင္ရာတိုင္းႏိုင္ငံရဲ႕လူမ်ိဳးအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ ဆိုင္ရာကနဦးသီအိုရီမ်ားကတိုင္းႏိုင္ငံအျဖစ္ တည္ရွိျခင္းနဲ႕ နယ္နိမိတ္ အပိုင္းအျခားရွိျခင္းစတာေတြကို ဦးစားေပးေျပာဆိုၾကေပမယ့္၊ေမာ္ဒန္ သီအိုရီမ်ား ကေတာ့အမ်ိဳးသားေရး ၀ါဒ၊တိုင္းႏိုင္ငံဆိုတာေတြကိုsociallyconstructed phenomenon မ်ားအျဖစ္သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ႏိုင္ငံေရးအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီဆိုတဲ့စကားလံုးဟာ အလြန္ရွဳပ္ေထြးျပီး၊နယ္ပယ္ေပါင္းစံုက အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေပါင္းစံု၊အမ်ိဳးအစားေပါင္းစံု၊အေတြးအေခၚေပါင္းစံုနဲ႕ေရာစပ္ယွက္ႏြယ္ေနတဲ့ စကားလံုးတခုျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာရွိတဲ့သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာလူသားေတြဟာလဲ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးသူေတြကေဆြးေႏြး၊ စစ္တိုက္သူေတြကတိုက္၊လူသတ္သူေတြက သတ္၊ ေထာင္က်သူေတြကက်၊ ဖိႏွိပ္သူေတြကဖိႏွိပ္နဲ႕ျဖစ္ေနၾကျပီး၊ဘာမွန္းမသိနားမလည္ေပမယ့္ဒီအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီရဲ႕တစံုတရာသက္ေရာက္မွဳကိုခံစားရသူေတြကလဲ ရွိေနၾကပါတယ္။ဒုတိယ ကမၻာစစ္ျပီးခ်ိန္နဲ႕စစ္ေအးတိုက္ပြဲျပီးဆံုးသြားခ်ိန္မွာႏိုင္ငံေရးအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီေတြအဆံုးသတ္သြားျခင္း ရွိမရွိပညာရွင္မ်ား အၾကားကေဆြးေႏြးျငင္းခုန္မွဳေတြရွိခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲအဆံုးသတ္သြားတဲ့ အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီေတြ ရွိသလို၊ အသစ္တဖန္ထပ္မံေမြးဖြားလာတဲ့အိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီေတြကလဲအမ်ားအျပား ရွိလာျပန္ပါတယ္။ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ႏိုင္ငံေရးအိုင္ဒီေရာ္ေလာ္ဂ်ီဆိုတဲ့အရာဟာ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးလက္ေတြ႕က်င့္သံုးမွဳတို႕အၾကားကေပါင္းကူးတံတား ျဖစ္တဲ့အတြက္ႏိုင္ငံေရး သတၱ၀ါျဖစ္ေသာလူသားေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြနဲ႕မည္သည့္အခါမွ ေ၀းကြာသြားမယ့္အရာတခု မဟုတ္တာ ကေတာ့မလြဲေသခ်ာပါပဲ။


ခင္မမမ်ိဳး


(ပဲ့တင္သံဂ်ာနယ္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ စာမူျဖစ္ပါသည္)